"Guernica" Pabla Picassa to jeden z najbardziej dobitnie wyrażonych malarskich sprzeciwów wobec największego zła, jakim jest wojna. Obraz ten ma charakter pacyfistyczny, jego pomysł zrodził się na wieść o wybuchu wojny domowej w Hiszpanii - rodzinnego i ukochanego kraju artysty. Namalowany w stylu kubistycznym, oddaje całą grozę zniszczenia podczas nalotu na stolicę Basków. Taka tragedia nie mogła przejść bez echa u tak wrażliwego na ludzką krzywdę malarza jak Picasso. Oglądając obraz, widz wcale nie ma łatwego zadania - kubistyczny sposób wyrazu tego, co miało miejsce w Hiszpanii tamtych czasów nie jest bowiem tak prosty w odbiorze i jednoznaczny jak inne obrazy, bardziej oczywiste w przekazie treści. Pewną swobodę w odbiorze mogą mieć jedynie te osoby, które wiedzą co nieco na temat wydarzeń historycznych z czasów wojny domowej w Hiszpanii. Mimo jednak niejasności przekazu, obraz ten wciąż cieszy się niespotykaną wręcz popularnością.
"Guernica" została namalowana techniką olejną na płótnie o wymiarach 349,3 x 776,6 cm. Cały obraz składa się z szeregu, nieraz nakładających się na siebie, figur geometrycznych, np. trójkątów, rombów. Figury te niejednokrotnie są jakby potłuczone, poprzedzielane biało - czarnymi kreskami. Całość sprawia wrażenie chaosu i bałaganu.
Obraz przedstawia głowę pewnej kobiety, która wychyla się z okna na piętrze. Jej twarz mówi wszystko - wyraża strach i trwogę. Świadczy o tym specyficzny układ skrzywionych ust i brwi. Charakterystycznym elementem jest też trzymana przez nią lampa, która oświetla mroki miasta. Z jej prawej strony znajduje się druga kobieta, która trzyma w rękach dziecko. Jest to smutny obraz konania zarówno matki, jak i dziecka, których duch ulatuje już do nieba. Matka wprawdzie jeszcze mocno ściska maleństwo, ale jej wzrok już nie patrzy na nie. Zamiast słońca mamy do czynienia z elektryczna żarówką, co buduje atmosferę martwoty i sztuczności. Picasso przedstawił też postać byka, który ma symbolizować okrucieństwo wojny, nazwanej przez artystę "maszyną do mielenia mięsa". Pojawia się również i koń, pod postacią którego jawi się cały lud hiszpański. U stóp jego nóg leży poraniony żołnierz. Wokół same stratowane, ranne ciała, co jeszcze bardziej zwiększa ból i grozę. Każdy jest w tej wojnie przegranym, nie ma zwycięzców.
Jako literacka pomoc w interpretacji obrazu może posłużyć fragment wiersza Juliusza Słowackiego pt. "Testament mój". Oto on:
"Lecz wy, coście mnie znali, W podaniach przekażcie,
Żem dla ojczyzny sterał moje lata młode;
A póki okręt walczył - siedziałem na maszcie,
A gdy tonął - z okrętem poszedłem pod wodę...
(...)
Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec,
A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec!..."
Wymowa obrazu jak i powyższego fragmentu jest podobna. Można nawet rzec, iż jedno uzupełnia drugie. Chodzi tu bowiem o bohaterstwo człowieka w obliczu bezcelowości podejmowania jakichkolwiek działań. Nawet w najbardziej beznadziejnej sytuacji nie należy się poddawać, ale trzeba walczyć do końca. Tylko jeśli naprawdę będziemy wierzyć w to, co robimy, w skuteczność podejmowanych działań, uda się osiągnąć zamierzony cel. Ta prawda odnosi się nie tylko do wydarzeń z czasów wojny, ale ma ona również bardziej uniwersalne znaczenie - można ją odnosić też do życia codziennego. A przecież nie szczędzi nam ono na co dzień trudów i potrzeby dokonywania ciągłych wyborów.
Źródło
